Everest Yayınları Açık Hava Serisi kısa süre önce yirmi altıncı kitaba ulaştı. Yerli ve yabancı çok sayıda yazar ve şairin öykü ve şiirlerinden oluşan bu kısa cep kitapları okuyucular tarafından büyük beğeni topladı. Ama bunlardan biri bence diğerlerinden farklı bir yerde duruyor. Selim İleri’nin yazdığı ‘CS’. ‘CS’, ilk yayınlanan bir İleri anlatımdır.
Peki bu bir anlatı mı, Forward bundan pek emin değil.
“CS hikayesine başlamak için mücadele ediyorum.
CS’nin hikayesi olsun, kesin olarak karar veremiyorum. Yazacaklarım öyküler, belki izlenimler, duyumlar olabilir. Belki de ruh eşi arıyor. Anı-öykü, deneme-öykü. Kısa bir anlatı. Yazma dikkat dağıtma. Sait Faik’e göre ‘hırs’tır.”
Peki kim bu CS?
İlk başta tam anlamıyoruz sonra İleri’nin bunu bilerek sakladığını düşünüyoruz ama ilerleyen sayfalarda ‘Hayatımda Sessizlik’ kitabını anlatıyor bize. CS’nin Cahit Sıtkı Tarancı olduğunu da anlıyoruz. Gelecekteki asıl niyetinin şairi saklamak değil, sadece merak ettirip sorulmasını sağlamak olduğunu belirtir.
Kitabın başında büyük bir melankoli içinde olduğunu söylemiş, “Her şey siyah, uçurumun kenarında kararmış” Öyle göründüğünü yazıyor ama aslında anlatmak istediği başka bir şeymiş meğer. CS’ye olan sempatisi üzerinden CS’nin geçmişine, hayatına bir göz atıyor.
YALNIZ ŞAİR
CS ilk şiirlerini yazar ve fikirlerini önemsediği birkaç kişiye gönderir. Bunlardan biri de Nurullah Ataç. Ataç şiirleri hiç sevmez. Yeteneğin yok, boşuna uğraşma, çabuk pes et, karşılık verir.
Peyami Safa, CS’yi bu yönde destekleyen ilk kişidir. (Tabi Peyami Safa’nın adı da Peyami Safa değil. “Yalnız romancı”.) CS ve Safa’nın dostluğundan kitapta çokça bahsediliyor. Hem iyi hem de kötü için. Çünkü Safa’nın sosyalizm düşmanlığı, dönemin birçok yazar ve şairinde olduğu gibi CS’de de ortada kalıyor. On beş yıllık dostluk böylece sona erer. Safa, CS’nin ölümünden sonra bir makale yazsa da köşelerindeki saldırgan tavrına rağmen şirketi araya girer ve Safa’yı kınarlar. “Beni yanlış anlamayın,” diye açıklıyor, “on beş yıllık eski bir dost için.”
Kitabı okurken Forward dedi ki “YALNIZLIĞIMIZ bu kırık dökük hikayenin adı olabilir…” cümle böyle olunca daha çok anlam kazanıyor. Çünkü kitapta CS’nin ne kadar yalnız ve kendi kendine ne kadar yeterli olduğunu çeşitli örneklerle okuyoruz.
NAZIM İLE ANLAŞMAZLIK
Ardından CS ve ZOS (Ziya Osman Saba) ortasında gençliklerinden başlayan dostluk gelir. Çeşitli tanıklıklara yer verilerek, bu iki şairin Baudelaire’den nasıl etkilendikleri ve kendi şiirlerini oluşturma süreçlerine ileriye dönük dokunuşlar yapılıyor. Bu süre zarfında CS’nin yok olan aşkları için yazdığı şiirlerden bahsediyor.
CS, Selim İleri, 56 s. Everest Yayınları, 2022.CS’nin Bayan N. ile kısa evliliğinden sonra kimse onun yanında düzgün bir insan görmez. CS, bekarlar odası ve meyhanelerin ortasında onca dostlukla, onca kederle, onca doyumla yaşarken, şiirini de büyük ölçüde geliştirir. Öyle ki, Ataç’ı bir zamanlar söylediklerinden geri çevirir ve Tanpınar, Attilâ İlhan gibi değerli isimlerin övgüsünü alır.
Attilâ İlhan “Düşten Güzel” hakkında olumsuz şeyler söylese de yıllar sonra İleri’ye “Şiir artık CS, postacı, otobüs şoförü gibi banka memurları için yazılmıyor. Bunun nasıl bir kayıp olduğunu biliyor musun?” diyor.
Advanced ayrıca Nâzım ve CS arasındaki bir çatışmadan da bahsediyor. Üstelik bu bir kırgınlıktır. Nâzım tutuklanıp Bursa’ya götürüldüğünde CS bunu sindiremez. “Bir Şey” adlı şiirinde şöyle yazar:
II.
Bir şey daha var kalp ağrısı
İnsanları utandırıyor
Sadece başka bir kalp ağrısı
Beni Bursa’ya kadar götürüyor.
Yeşil Bursa’da bir garip kuş misafiri
yerinde oturmak
Yüreğinden bir şarkı söyledi
Dünyada özgür olmak ne güzel
Benerci Jokond Varan Üç Bedrettin
Hey kaltak, hangi oyunları oynadın?
Bu ülkenin en vahşi oğlu
Nâzım abi tutsaklarda çürüyor
Ancak Nâzım bu şiiri okuyunca çok şey biter. CS’nin kötü bir niyeti olmadığını biliyor ama kendisini zayıf ve zavallı gösterdiği için CS’yi azarlıyor. Sonra cevaben “Bursa Kalesi’nde Yatar” yazar:
BURSA KALESİNDE YATAKLAR
Sevgilin komünist,
on yıldır tutuklu,
Bursa kalesinde yatıyor.
Ama mahkum zinciri kırık olarak yatacak,
en yüksek rütbeli yalanlar,
Bursa kalesinde yatıyor.
Kökü vatan toprağında,
Bedreddin yükü taşırken,
Bursa kalesinde yatıyor.
Kalbi delinip batmadan önce,
şarkı bitmeden,
cennetini kaybetmeden,
Bursa kalesinde yatıyor.
‘BENİM DE ÇİZME YÖNTEMİM VAR’
Bu kitap bir biyografi kitabı değildir. CS ile kurduğu sempati üzerinden edebiyat tarihimize, mektuplarımıza ve tanıklıklarımıza kadar uzanan bir anlatıdır. İlk kez yayınlandığı için başkaları için değerlidir.
Hatta İleri’nin CS ile kurduğu başka bir empati örneği daha var. 2010 yılında, edebi bir atılımın parçası olarak CS’ye ZOS imzalı bir mektup yazar. O zamanlar CS’nin kendisine yazdığı mektuplar basıldığı için düşünülmüş bir projeydi ama ZOS’un mektupları ortalıkta yoktu. Next adlı kitabın sonuna da bu mektubu ekliyor.
Ancak İleri’nin genç yaşta radyoda rastladığı ve yazarlık yapmak istemesine neden olan bir mektup daha vardır. Babasına yazdığı bu mektupta CS şöyle diyor:
“Baba, hayatta başarı sadece aç kalmamak değildir. Gerçek başarı, öldükten sonra miras bırakır. Bu eseri meydana getirebilmek için mutluluk, kanaat olarak değerlendirilmelidir. Benim de çizilmiş bir idealim var. Öncelikle yaşadığımı kanıtlayacak bir eser yaratacağım.”
‘CS’ kısa ama çok etkileyici bir kitap. Tıpkı CS’nin kendisi gibi…
